Γιατί οι γιαγιάδες φέρονται διαφορετικά στα εγγόνια από ότι στα παιδιά τους;
Πόσες φορές από τότε που έγινες μαμά είδες τη μαμά σου με τα παιδιά σου και αναρωτήθηκες…
«Είναι σίγουρα αυτή η μαμά μου; Και τότε γιατί όταν ήμουν εγώ παιδί δεν μου έκανε όσα χατίρια κάνει στα εγγόνια της; Συμβαίνει άραγε και σε άλλους το ίδιο;»
Ναι, προφανώς συμβαίνει και σε άλλους το ίδιο.
Είναι αλήθεια λοιπόν η φράση «Του παιδιού μου το παιδί είναι δυο φορές παιδί μου». Δε βγήκε τυχαία και η νευροεπιστήμη έρχεται να το επιβεβαιώσει!
Για πάμε να δούμε. Αφού λοιπόν η αλλαγή αυτή των μαμάδων σε γιαγιάδες δεν περνάει απαρατήρητη, οι επιστήμονες είπαν να το εξετάσουν, να δουν αν είναι ιδέα μας ή όντως κάτι συμβαίνει.
Τι συμβαίνει άραγε στο μυαλό των γιαγιάδων όταν βρίσκονται με τα εγγόνια σε σύγκριση με τα παιδιά;
Ο James Rilling, είναι καθηγητής στο Τμήμα Ανθρωπολογίας του Emory και στο Τμήμα Ψυχιατρικής και Επιστημών της Συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο Emory.
Αυτός λοιπόν αποφάσισε να σκανάρει και να εξετάσει τους εγκεφάλους 50 γιαγιάδων ενώ έβλεπαν φωτογραφίες των μικρών εγγονιών τους.
Κατάφερε να συλλέξει σπάνια στιγμιότυπα του νευρικού συστήματος σε ότι αφορά στον ειδικό δεσμό μεταξύ των γιαγιάδων και των εγγονιών τους. Αυτό βεβαίως παρείχε πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα συναισθήματά τους.
«Αυτό που πραγματικά μας εντυπωσίασε είναι η ενεργοποίηση σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη συναισθηματική ενσυναίσθηση», λέει ο Rilling και εξηγεί περαιτέρω.
Αυτό σημαίνει ότι οι γιαγιάδες αισθάνονται με κάπως «αυτόματο» τρόπο (δεν το προσπαθούν δηλαδή, βγαίνει φυσικά) αυτό που νιώθουν τα εγγόνια τους όταν αλληλεπιδρούν μαζί τους. Δηλαδή, αν το εγγόνι τους χαμογελάει, νιώθουν τη χαρά του παιδιού. Και αν το εγγόνι τους κλαίει, νιώθουν τον πόνο και την αγωνία του παιδιού.
Και τώρα πάμε στο ζητούμενο.
Γιατί οι γιαγιάδες φέρονται διαφορετικά στα εγγόνια από ότι στα παιδιά τους άραγε;
Όταν οι γιαγιάδες έβλεπαν φωτογραφίες των παιδιών τους – είτε βιολογικά παιδιά είτε όχι – ο εγκέφαλός τους παρουσίαζε ισχυρότερη ενεργοποίηση στην περιοχή που σχετίζεται με τη γνωστική ενσυναίσθηση σε αντίθεση με τη συναισθηματική ενσυναίσθηση.
Άρα, γνωστική ενσυναίσθηση για τα παιδιά, αλλά συναισθηματική ενσυναίσθηση για τα εγγόνια.
Και ενώ η γνωστική ενσυναίσθηση δε λείπει από το συναίσθημα, παρόλα αυτά είναι πιο περίπλοκη. Κάτι που γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι λογικό δεδομένου ότι οι σχέσεις των ενηλίκων είναι πιο πολύπλοκες σε γνωστικό επίπεδο από αυτές μεταξύ παππού και γιαγιάς με εγγόνι.
«Τα μικρά παιδιά πιθανώς να έχουν εξελίξει χαρακτηριστικά για να μπορούν να προκαλούν συναισθηματική αντίδραση όχι μόνο στον εγκέφαλο της μητέρας τους, αλλά και στον εγκέφαλο της μεγάλης μητέρας, δηλαδή της γιαγιάς», λέει ο Rilling. «Ένα ενήλικο παιδί δεν έχει τον ίδιο χαριτωμένο «παράγοντα», επομένως μπορεί να μην προκαλεί την ίδια συναισθηματική αντίδραση».
Οι συγγραφείς της μελέτης σημείωσαν επίσης ότι αυτή η διαφορά στη συναισθηματική αντίδραση θα μπορούσε να σχετίζεται άμεσα και με την έξτρα ελευθερία που έχουν οι παππούδες και οι γιαγιάδες σε σύγκριση με τους γονείς.
Και γιατί δεν φερόταν στα παιδιά τους όπως φέρονται τώρα στα εγγόνια τους;
Είναι πολλοί οι παράγοντες που αξίζει να τους εντοπίσουμε και εμείς που είμαστε γονείς ακόμα, και να το θυμόμαστε.
Πολλές γιαγιάδες τόνισαν πόσο πιο ωραία και απολαυστικά είναι να βρίσκονται με τα παιδιά των παιδιών τους χωρίς το άγχος, την πίεση του χρόνου αλλά και την οικονομική πίεση που είχαν όταν μεγάλωναν τα δικά τους παιδιά.
Χωρίς αυτούς τους παράγοντες απολαμβάνουν την εμπειρία του να είναι γιαγιάδες πολύ περισσότερο από ότι να είναι γονείς. Και φυσικά αυτό είναι μια μαρτυρία του πόσο δύσκολη γίνεται η γονεικότητα χωρίς στήριξη είτε από το κράτος είτε από το περιβάλλον της οικογένειας. Ναι μεν τα καταφέρνουμε μόνοι, αλλά με το κόστος;
Η έρευνα με τις γιαγιάδες που αλληλεπιδρούν με τα εγγόνια τους, προσέφερε στην επιστήμη την ανακάλυψη μιας νέας νευρικής περιοχής στον εγκέφαλο.
«Στη νευροεπιστήμη εμφανίζονται στοιχεία για ένα παγκόσμιο, γονικό σύστημα φροντίδας στον εγκέφαλο», λέει ο Rilling. «Θέλαμε να δούμε πώς οι γιαγιάδες θα μπορούσαν να ταιριάζουν σε αυτό το μοτίβο».
Αξίζει να κλείσουμε με αυτό
Οι γιαγιάδες που όταν έβλεπαν φωτογραφίες των εγγονιών τους, ενεργοποίησαν πιο έντονα τομείς που εμπλέκονται με τη γνωστική ενσυναίσθηση (η οποία θυμίζω ότι ενεργοποιείται με τα παιδιά), ανέφεραν στο ερωτηματολόγιο ότι επιθυμούσαν μεγαλύτερη συμμετοχή στη φροντίδα του εγγονιού.
Τελικά η φύση τα έχει δημιουργημένα όλα τόσο όμορφα, εμείς απλά τη θαυμάζουμε όταν τα ανακαλύπτουμε.
Και για κερασάκι στην τούρτα σου έχω το υπέροχο άρθρο “12 σκίτσα που δείχνουν τις διαφορές ανάμεσα στους γονείς και τη γιαγιά”, μόλις τα δεις τώρα θα ξέρεις πια και το λόγο που συμβαίνει αυτό.
