Στην ανεμοδαρμένη στέγη ενός Burger King στο Μάλμε, της νότιας Σουηδίας, ο Maggad Khalidy έχει τοποθετήσει ένα μεγάλο μεταλλικό κουτί συνδεδεμένο με μια ζούγκλα από σωλήνες και καλώδια. Εμφανισιακά, απέχει πολύ από το να είναι μια καινοτομία που τραβάει τα βλέμματα, αλλά ο Khalidy – ο οποίος είναι ιδιοκτήτης του franchise fast food που διαχειρίζεται αυτό το εστιατόριο – ισχυρίζεται ότι εξοικονόμησε στο υποκατάστημα περίπου 16.000 ευρώ ετησίως σε λογαριασμούς θέρμανσης.
Το κουτί περιέχει μια νέα μορφή εξοπλισμού ανταλλαγής θερμότητας που ονομάζεται Lepido και αναπτύχθηκε από μια startup στο Μάλμε που ονομάζεται Enjay. Εντόπισε ένα κενό στην αγορά για την ανάκτηση ενέργειας από τις αναθυμιάσεις της κουζίνας και τη χρήση της για τη θέρμανση άλλων χώρων μέσα στα κτίρια εστιατορίων – συμβάλλοντας στη μείωση των λογαριασμών για τη συμβατική θέρμανση και στη μείωση των εκπομπών, αντιστοίχως. «Ήμασταν λίγο δύσπιστοι στην αρχή», λέει ο Khalidy, το franchise του οποίου στο προάστιο Bulltofta του Μάλμε, επιλέχθηκε για το αρχικό πιλοτικό έργο της Enjay το 2016. «Όμως βλέπουμε την εξοικονόμηση πόρων και η απόδοση της επένδυσης είναι αρκετά γρήγορη, επίσης», συνεχίζει.
Η Enjay πιστεύει ότι το (κατοχυρωμένο με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας) προϊόν της είναι το πρώτο στον κόσμο που προσφέρει επικερδή ανάκτηση ενέργειας από τον μολυσμένο αέρα εξαγωγής της κουζίνας. Το Lepido έγινε εμπορικά διαθέσιμο το 2018 και έκτοτε έχει εγκατασταθεί σε περίπου 250 υποκαταστήματα Burger King στη Σουηδία, τη Νορβηγία και τη Δανία, καθώς και σε κουζίνες σχολείων και ξενοδοχείων στις Σκανδιναβικές χώρες και στην περιοχή της Μπενελούξ.
Ο συνιδρυτής της Enjay, Nils Lekeberg, λέει ότι ένα εστιατόριο μεσαίου μεγέθους που χρησιμοποιεί το Lepido μπορεί να μειώσει τους λογαριασμούς θέρμανσης έως και 90% ετησίως και να μειώσει το ετήσιο αποτύπωμα άνθρακα, κατά 30 τόνους. Στον απόηχο της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, η Enjay λέει ότι αντιμετωπίζει τώρα μια αύξηση των αιτημάτων από εστιάτορες από άλλα μέρη της Ευρώπης, τον Καναδά και τις ΗΠΑ, παρά το γεγονός ότι κάνει ελάχιστο μάρκετινγκ εκτός των Σκανδιναβικών χωρών.
Πρόσφατα ξεκίνησαν δοκιμές σε πολλές περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως ένα Burger King στο Welwyn Garden City, στο Hertfordshire, και υποκαταστήματα της αλυσίδας Turtle Bay στο Salford Quays (κοντά στο Μάντσεστερ) και στο Brindleyplace στο Μπέρμιγχαμ. Ο Matt Mansfield, διευθυντής εγκαταστάσεων για το Turtle Bay στο Ηνωμένο Βασίλειο, λέει ότι «ενθουσιάστηκε» με την ιδέα, αφού είδε τα αποτελέσματα των δοκιμών της Enjay στη Σουηδία. «Ψάχναμε τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να μειώσουμε το κόστος μας και να γίνουμε πιο βιώσιμοι, και αυτό ήταν στην πρώτη γραμμή όσων είχαμε βρει», δηλώνει.
Τα συστήματα ανταλλαγής θερμότητας που μεταφέρουν θερμότητα από το ένα μέρος ενός κτιρίου στο άλλο είναι ήδη κοινά σε πολλές βιομηχανίες, αλλά η ανάκτηση ενέργειας από τις βιομηχανικές κουζίνες είναι πρόκληση, εξηγεί ο Arne Speerfork, καθηγητής θερμοδυναμικής στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Αμβούργου.
Ο ζεστός αέρας στις κουζίνες είναι γεμάτος σωματίδια λίπους και αιθάλης που «κολλάνε στην επιφάνεια» των παραδοσιακών τεχνολογιών ανταλλαγής θερμότητας και δυσκολεύουν την ανάκτηση θερμότητας. Ως αποτέλεσμα, ο ζεστός αέρας που παράγεται κατά τη διάρκεια των διαδικασιών μαγειρέματος συνήθως απλά εξαερίζεται απευθείας από τα κτίρια των εστιατορίων.
Η τεχνολογία της Enjay είναι μεγαλύτερη από τους συμβατικούς εναλλάκτες θερμότητας και έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε τα σωματίδια λίπους και αιθάλης να ρέουν πέρα από τα μεταλλικά πηνία που μεταφέρουν ενέργεια, αντί να κολλάνε σε αυτά, λέει ο Speerfork. Ο ζεστός αέρας μπορεί, στη συνέχεια, να προωθηθεί πάνω από σωλήνες που μεταφέρουν κρύο νερό, που στη συνέχεια ζεσταίνεται και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θέρμανση άλλων τμημάτων ενός κτιρίου. «Μπορεί σίγουρα να είναι αποτελεσματικό», λέει ο Speerfork, αν και πιστεύει ότι η τιμή του προϊόντος είναι πιθανό να αποτελέσει εμπόδιο για τους ιδιοκτήτες μικρότερων ανεξάρτητων εστιατορίων. Το μέσο κόστος αγοράς και εγκατάστασης εναλλάκτη θερμότητας Lepido είναι περίπου 30.000 Ευρώ. Ωστόσο, ο Nils Lekeberg της Enjay υποστηρίζει ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις θα μπορούσαν να κερδίσουν αυτά τα χρήματα πίσω, μέσα σε ένα ή δύο χρόνια.
Στο κέντρο της πόλης του Μάλμε, ο 56χρονος Ορέστης Γεωργιάδης ψήνει χοιρινό κρέας σε μια περιστρεφόμενη σούβλα για να φτιάξει γύρο, στο οικογενειακό εστιατόριο που διατηρεί εδώ και 13 χρόνια. Ενδιαφέρεται πολύ για την εγκατάσταση νέων τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας, προκειμένου να μειώσει το κόστος και να περιορίσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα του εστιατορίου του, αλλά λέει ότι «δεν υπάρχει περίπτωση» να αντέξει οικονομικά μια τεχνολογία όπως αυτή της Enjay, χωρίς δάνειο από τράπεζα ή υποστήριξη από το σουηδικό κράτος.
Εκτός από τη θέρμανση της ψησταριάς του, χρειάζεται ενέργεια για να διατηρεί τους φούρνους πίτσας ανοιχτούς όλη την ημέρα, να τροφοδοτεί ένα πλυντήριο πιάτων βιομηχανικού μεγέθους και να αποθηκεύει προμήθειες τροφίμων στους οκτώ καταψύκτες και τα ψυγεία του. Η πληρωμή των λογαριασμών θέρμανσης και ηλεκτρικού ρεύματος ήταν ένας αγώνας τον περασμένο χρόνο, ειδικά αφού οι τιμές των τροφίμων στη Σουηδία είναι επίσης στο υψηλότερο επίπεδο από τη δεκαετία του 1950.
Ο Γεωργιάδης έχει καταφύγει στο κλείσιμο της θέρμανσης στην τραπεζαρία του χώρου για να εξοικονομήσει χρήματα, κάτι που άφησε το εστιατόριό του «σχεδόν νεκρό» μετά τις 8 το βράδυ τους χειμερινούς μήνες. Λέει ότι τα πράγματα βελτιώνονται ξανά λόγω των πιο ήπιων θερμοκρασιών της άνοιξης, αλλά δεν είναι πεπεισμένος ότι θα μπορέσει να κρατήσει το εστιατόριό του ανοιχτό εάν τα έξοδα του παραμείνουν τόσο υψηλά. «Αν έχουμε αυτές τις τιμές τον επόμενο χρόνο, δεν νομίζω ότι θα επιβιώσω», λέει χαρακτηριστικά.
Ο Speerfork υποστηρίζει ότι η ανάκτηση θερμότητας από τις αναθυμιάσεις της κουζίνας θα μπορούσε να γίνει μια πιο ανταγωνιστική και «στερεή αγορά» στο μέλλον, αν συνεχιστούν οι υψηλές τιμές ενέργειας. «Όσο υψηλότερες γίνονται οι τιμές της ενέργειας, τόσο πιο ενδιαφέρον είναι να επενδύουμε ακόμη και σε τεχνολογίες που είναι πιο ακριβές, για ανάκτηση θερμότητας», λέει.
Επί του παρόντος, ο κύριος ανταγωνισμός της Enjay είναι μια μικρή βρετανική εταιρεία τεσσάρων ατόμων που ονομάζεται Dext, με έδρα το Barrowford στο Lancashire. Έχει συνεργαστεί με το Nando’s και το Sheffield Hallam University για να αναπτύξει ένα προϊόν που ονομάζεται Dirty Air Heat Exchanger, το οποίο έχει παρόμοια λειτουργία για να συλλαμβάνει τη «σπατάλη» της θερμότητας από τους αεραγωγούς της κουζίνας. Ο εναλλάκτης θερμότητας έχει, προς το παρόν, εγκατασταθεί σε 14 υποκαταστήματα και η Nando’s λέει ότι σχεδιάζει να το εγκαταστήσει σύντομα και σε άλλα, στην Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
«Νομίζω ότι όσες περισσότερες επιλογές έχει ο πελάτης, τόσο το καλύτερο», λέει ο διευθυντής πωλήσεων της Dext, Neil Bracewell. «Σύντομα η αγορά θα γίνει τεράστια και τα συστήματα ανάκτησης θερμότητας θα γίνουν ο κανόνας. Απορώ που δεν έχουν ήδη γίνει. Αποτελεί μια εξόφθαλμη λύση, για μια βιομηχανία που παράγει τόσο τεράστιες ποσότητες θερμότητας».
Υπάρχουν επίσης πολλά περιθώρια επέκτασης της εφαρμογής αυτής της τεχνολογίας σε άλλους τομείς που παραδοσιακά παρουσιάζουν προκλήσεις λόγω της παραγωγής ρευμάτων αέρα που είναι βρώμικος, λέει ο Speerfork.
Ο εναλλάκτης θερμότητας της Lepido έχει ήδη εγκατασταθεί σε ένα βιομηχανικό πλυντήριο στην Ολλανδία και στο μεγαλύτερο εργαστήριο παραγωγής πάνκεικ της Ευρώπης, στο Laholm της νότιας Σουηδίας. «Νομίζω ότι μπορεί κανείς να δει πως οι άνθρωποι το έχουν αποδεχτεί», λέει ο Lekeberg. Προσθέτει ότι τους πρώτους τρεις μήνες αυτού του έτους, η εταιρεία είχε πέντε φορές περισσότερες διερευνητικές ερωτήσεις από ότι το ίδιο διάστημα πέρυσι, ένα καθαρό σημάδι ότι οι επιχειρήσεις σχεδιάζουν την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης τους, καθώς οι τιμές συνεχίζουν να αυξάνονται. «Έχουμε ανθρώπους που τηλεφωνούν, ρωτώντας για το προϊόν μας, έχοντας βρει πληροφορίες από μόνοι τους – χωρίς δική μας διαφημιστική παρέμβαση», λέει ο Lekeberg. «Και αυτό αποτελεί μια τεράστια ώθηση για την εταιρεία», καταλήγει.
Πηγή: BBC News
