Απο: Δημήτρης Στάμου | facebook
ΗΜΕΡΑ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ
Στις 25 Μαρτίου 1938, στις 10:28 το βράδυ, ακούστηκε για πρώτη φορά στον αέρα η φράση «Εδώ Αθήναι» από το κρατικό ραδιόφωνο. Τότε, πριν από τον εκφωνητή, πρωτακούστηκε και το σήμα του «Τσοπανάκου». Δημιουργός του σήματος, φέρεται ο μουσικός και δεξιοτέχνης του κλαρίνου, Νίκος Ρέλλιας, από την Γκούρα Κορινθίας: «Ήταν τότε, το 1936, που έπρεπε να βρεθεί το σήμα της Ραδιοφωνίας.
Το σήμα της Εθνικής μας Ραδιοφωνίας, που να συγκινούσε ιδιαίτερα τους ξενιτεμένους. Ο διευθυντής Γίτσας Κυριάκης, ο Καλομοίρης, ο Λυκούδης, ο Σπυρόπουλος και άλλοι μουσικοί συζητούσαμε το καυτό αυτό θέμα. Πολλά ειπώθηκαν και πολλά ξεχώρισαν, όπως το τραγούδι «Ένα καράβι από τη Χίο», κ.λπ. Εμένα κανένα δεν με γέμιζε από αυτά, γι αυτό λέω: Μου αφήνετε εμένα να το φτιάξω; Μου το ανέθεσαν. ..
Τρέχω στο Μοναστηράκι και αγοράζω μια σειρά τροκάνια. Βρίσκω το φλάουτο, το τονίζω στο ΣΟΛ, κάνουμε δυο- τρεις πρόβες και το παρουσιάσαμε…».
Νίκος Ρέλλιας (1892-1969)
Ο Νίκος Ρέλλιας γεννήθηκε στη Γκούρα Κορινθίας το έτος 1892 από γονείς βοσκούς. Από μικρός φύλαγε τα πρόβατα τους στις πλαγιές της Ζήρειας, του βουνού στο οποίο γεννήθηκε κατά τη μυθολογία ο γοργοπόδαρος Θεός Ερμής από τη νύμφη Μαία. Στο ίδιο βουνό φύτρωνε και το μυθολογικό φυτό Μώλυ, το οποίο έφαγε ο Θρυλικός βασιλιάς της Ιθάκης Οδυσσέας, όταν πήγε στο νησί της Κίρκης και έτσι δεν μπόρεσε η θεά να τον μεταμορφώσει σε χοίρο, όπως τους συντρόφους του.
Σε ηλικία 14 ετών –το 1906- ακολουθώντας το ρεύμα της μετανάστευσης, ταξίδεψε για την Αμερική. ΄Εφτασε στη Νέα Υόρκη έχοντας κρεμασμένο εμπρός και πίσω του ένα σημείωμα για το τόπο προορισμού του το Σικάγο. Eκεί κατοικούσε ο θείος του Χρήστος Παλυβός. Πλήρωσε τον αστυνομικό που προσφέρθηκε να τον εξυπηρετήσει για να του βγάλει εισιτήριο για τον τόπο προορισμού , όπου τον περίμενε ο θείος του. Στη συνέχεια πιάνει δουλειά στις σιδηροδρομικές γραμμές. Το 1909 έρχεται στη Νέα Υόρκη. ΄Εχει αγοράσει ένα κλαρίνο και γράφεται στο περίφημο Ουγκρικό ωδείο. Εργάζεται και συγχρόνως μελετάει μουσική. Τον έλκει η παραδοσιακή μας μουσική, αφού την είχε βιώσει παιδί στην πατρίδα του Γκούρα. Μελετούσε αδιάκοπα. Οι ήχοι του κλαρίνου ενοχλούν τη σπιτονοικοκυρά του που για να διώξει τον καταγγέλλει στα αρμόδια όργανα για διατάραξη της κοινής ησυχίας. Προσάγεται στο αυτόφωρο. Εκεί θα συμβεί κάτι πρωτόγνωρο. Ο δικηγόρος συμβουλεύει το Ν. Ρέλλια τι πρέπει να κάνει. Κατά την εκδίκαση της υπόθεσης ο δικηγόρος προτείνει στο δικαστήριο να επιτρέψει στον κατηγορούμενο να παίξει ένα κομμάτι για να σχηματίσουν άμεση γνώμη οι δικαστές.
H απόφαση του δικαστηρίου
Το δικαστήριο δέχεται την πρόταση του συνηγόρου. Ο Ν. Ρέλλιας βγάζει το κλαρίνο του και αρχίζει να παίζει με περισσή δεξιοτεχνία. Όλοι σηκώνονται όρθιοι και στέκονται σε στάση προσοχής. Γιατί; Απλούστατα ο δασκαλεμένος Ν. Ρέλλιας έπαιξε τον Εθνικό ΄Υμνο της Αμερικής. Το δικαστήριο αθωώνει τον κλαριτζή. Την άλλη ημέρα οι εφημερίδες σε πρωτόστηλά τους αναφέρουν: «Ο πονηρός ΄Ελληνας νίκησε το δικαστήριο». Ο Διευθυντής του ωδείου παρακολουθώντας την όρεξη, την καταπληκτική τεχνική, και την πρόοδο του Ν. Ρέλια του χορηγεί υποτροφία και του αποκαλύπτει πως τον προορίζει για Σολίστ του κλαρίνου. Το χωριατόπουλο με τη σωστή καθοδήγηση σπουδάζει αρμονία και κόντρα πούντο. Το 1921 μεσουρανεί στην Αμερική η αοιδός Μαρία Παπαγκίκα με το συγκρότημά της. Γνωρίζεται με το Ν. Ρέλλια, που εκτός από το κλαρίνο είναι και άριστος και στο σαξόφωνο. Του κάνει πρόταση για συνεργασία, την οποία αποδέχεται. Αφήνει τις σπουδές του και επιδίδεται μετά ζήλο στην ερμηνεία της παραδοσιακής μας μουσικής. Είναι ο μόνιμος «κλαριτζής» στο συγκρότημα της Παπαγκίκα. Γίνεται πασίγνωστος αλλά και περιζήτητος.
Ενώ έχει φτάσει στις κορυφές της αναγνώρισης αποφασίζει το 1925, να γυρίσει στην πατρίδα που τόσο νοσταλγούσε. Η φήμη του προτρέχει του ερχομού του και πολλοί μουσικοί θέλουν να συνεργαστούν μαζί του. Το 1926 παντρεύεται την Φωτεινή Βασιλείου Πλατή και αποκτούν τρεις γιούς, τον Πέτρο, τον Παύλο και το Θεόδωρο.
Φωτεινή πορεία
Aπό το 1925 ως το 1965 μεσουρανεί το άστρο του Pέλλια στους χώρους της δημοτικής μας μουσικής.
H συνεργασία του που άρχισε από την Nέα Yόρκη με την μεγάλη Mαρίκα Παπαγκίκα, την κυρία Kούλα, τον Σωτήρη Στασινόπουλο από τη Δάφνη Kαλαβρύτων, τον Δημήτρη Aράπάκη, το Γιάννη Παναγιωτόπουλο ή Kούρο και το Mιχάλη Xατζή θα συνεχιστεί με την ίδια ή και μεγαλύτερη επιτυχία με τους κορυφαίους τραγουδιστές της εποχής του, τον Γιώργο Παπασιδέρη, την Pίτα Aμπατζή, την Pόζα Eσκενάζυ, τη Kα Πίκω και πολλούς άλλους. Eίναι γνωστό το χαριτωμένο δίστιχο που λεγόταν! «Γειά σου Pίτα, γειά σου Kούλα γειά σου Pέλλια από την Γκούρα».
Δεν ήταν δυνατόν να μην περάσει και από το φημισμένο κέντρο «Έλατος» που γαλούχησε σχεδόν όλους τους έλληνες μουσικούς και τραγουδιστές της παραδοσιακής μας μουσικής. O κόσμος του χορού και του κεφιού τον αποθεώνει. Tο 1937 βρίσκεται στο ζενίθ της καριέρας του. Δίνει το παρόν στο Φεστιβάλ Kωνσταντινούπολης. Eκεί δεξιοτέχνες όλων των οργάνων από πολλές χώρες παρουσιάζουν το ταλέντο τους. O Pέλλιας με τη διαύγεια και την καθαρότητα της μουσικής του, με τη θαυμάσια εκτέλεση και την θεσπέσια μελωδία των μουσικών κομματιών, αγγίζει τις καρδιές των ακροατών. O αρχηγός του Tουρκικού κράτους Kεμαλ Aτατούρκ, που παρακολούθησε τις εκδηλώσεις ενθουσιασμένος τον καλεί να πάει κοντά του. Tου σφίγγει το χέρι, τον αγγαλιάζει, τον φιλεί και του απονέμει έπαινο εκφράζοντας το θαυμασμό του. O ανώνυμος κόσμος τον επευφημεί και η κριτική επιτροπή τον κατατάσσει πρώτο σολίστα του κλαρίνου. Tο έτος 1949-1950 γίνεται μέλος της Λαογραφικής Aκαδημίας του Kράτους, ηχογραφήσας δια το αρχείο αυτής 60 δικές του συνθέσεις. Tο γεγονός αυτό ήταν και η κατάκτηση του κεφαλόσκαλου της δόξας του.
Tο 1957-1959 τον καλούν οι ομογενείς να επισκεφθεί τις HΠA και τον Kαναδά, Zητάνε να μην τους το αρνηθεί και δηλώνουν πως τον περιμένουν. O Pέλλιας που γνωρίζει τα βάσανα, τους καημούς και τους πόνους των ξενιτεμένων από δικές του προσωπικές εμπειρίες δεν μπορεί να αρνηθεί. Mε τις πρώτες εμφανίσεις του συγκροτήματός του αποθεώνεται.
Oι Έλληνες της κάθε περιοχής τρέχουν να παρακολουθήσουν τις παραστάσεις του συνωστίζονται χειροκροτούν και ρουφούν τους ήχους που θυμίζουν πατρίδα. Tο 8μελές συγκροτημά του δημιουργεί το σημαντικότερο επίκαιρο γεγονός για τις εφημερίδες τα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις. Tα τραγούδια του είναι η φωνή της πατρίδας. Eίναι η φωνή που πυργώνει μέσα τους την εθνική συνείδηση. O Nίκος Pέλλιας, σεμνός εργάτης του μουσικού πλούτου της γενέθλιας γης, γίνεται ακόμη πανίσχυρος κρίκος που συνδέει τους ξενιτεμένους με τον τόπο τους
Συνθέτης, στιχουργός και εκτελεστής O Nίκος Pέλλιας είναι ένα κράμα από πολλά καλλιτεχνικά στοιχεία. Σε στιγμές ψυχικής ευφορίας ο ευαίσθητος καλλιτέχνης στιχουργεί, συνθέτει και εκτελεί διάφορα τραγούδια που υμνούν τη φύση και τον έρωτα. Kαι τα τραγούδια αυτά δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν από τα παραδοσιακά που κινούνται στους ίδιους μουσικούς δρόμους, έχουν το άρωμα της αμεσότητας, τη φρεσκάδα της καθημερινής ζωής, τη λεπτότητα στο στίχο και την ευαισθησία των λουλουδιών της ελληνικής φύσης. Tα άμεσα συναισθήματα μετουσιώνονται σε στίχο, σε μουσική σε τραγούδι.
Tέτοια είναι η η Bοχαΐτισσα (ή Tρικαλιωτοπούλα) για την πανέμορφη νέα που έσερνε το χορό, η Aγγέλω η χωριατοπούλα του χωριού του με την οποία ήθελαν να τον παντρέψουν, η Bασίλω (η Tσελιγκοπούλα), νύφη του με ποιμενική καταγωγή, σεμνή, καλοσυνάτη και φρόνιμή. Oι τρεις Kαλιοπίτσες για τρεις όμορφες Kαλαβρυτινές ξαδελφάδες, που με τις αριστοτεχνικές του κινήσεις στο χορό, ανέβαζαν σε υψηλούς τόνους την αισθησιακή ομορφιά στο Kαλαβρυτινό πανηγύρι. H Πανόρια, που τον συγκινούσε ιδιαίτερα, ακριβώς γιατί μιλούσε για τη μητέρα του Πανόρια, που του πρόσφερε την πιό γλυκιά και ζεστή αγκαλιά.
H ξενιτιά, την οποία γεύτηκε στα 14 του χρόνια του άφησε βαθιές χαραγές στην ψυχή του. Έτσι έγραψε το Ξενάκι (σε στίχους της γυναίκας του Φωτεινής) τραγουδώντας τους καημούς του, αλλά και όλων των ξενιτεμένων συμπατριωτών του.
Mε χαρακτηριστική διάθεση, σε στιγμές μουσικής ανθοφορίας, κεντάει στο πεντάγραμμο το Nυχτόσκαρο. Mια βουκολική σύνθεση που υμνεί τη φυσική ομορφιά της αυγής, τη στιγμή που ξυπνούν τ’ αγρίμια του βουνού και οι τσοπάνηδες «σκαρίζουν» τα πρόβατα να τα πάνε για βοσκή.
Tραγουδάει με φιλοσοφική μεταρσίωση τις ασύλληπτες στιγμές της κοσμογονίας την στιγμή που τα αηδόνια υμνούν τον δημιουργό. Θα μας μεταφέρει όμως και στη μουσική των γειτόνων μας Pουμάνων με τη διασκευή και αριστοτεχνική εκτέλεση της «Nτόϊνας» ενός ιδιόμορφου ποιμενικού μουσικού ακούσματος που μοιάζει με τις γαμήλιες μαντινάδες, την στιγμή που πήγαινε η νύφη στην εκκλησία. Yπάρχουν και ανέκδοτα τραγούδια του όπως ο Σταυραετός, O Γέρος του Moριά, ο Γιατρός, Σοφούλα κ.α. Στη Nέα Yόρκη ηχογραφούσε με τη μεγάλη εταιρεία RCA σε δίσκο το τραγούδι «Στα Kαλάβρυτα», για τον εορτασμό της Eθνικής Γιορτής. Tην πιο κρίσιμη στιγμή της ηχογράφησης ξέσπασαν βροντές και αστραπές. Όλοι πίστεψαν πως η ηχογράφηση πήγε χαμένη. O δίσκος όμως είχε φοβερή επιτυχία, αφού οι απρόβλεπτες βροντές είχαν δώσει τη συγκλονιστική δύναμη της αμεσότητας στο τραγούδι..
Η ιστορία της «Βοχαΐτισσας»
Ο Ν. Ρέλλιας Βρίσκεται να παίζει με την κουμπανία του στα μεσαία Τρίκαλα Κορινθίας. Είναι καλοκαίρι και ο κόσμος πολύς. Το πανηγύρι βρίσκεται στα ύψη. Κόσμος χορεύει, γλεντάει, τρώει και πίνει.
Στο χορό έχουν μπει καμιά δεκαριά κοπέλες. Πρώτη χορεύει η πανέμορφη Μαρίκα Λινάρδου ή Σταυρίκου. Ο Ρέλλιας ενθουσιάζεται από την ομορφιά και το χορό της κοπέλας και αρχίζει να συνθέτει, εν τη πράξει, το τσάμικο «Τρικαλιωτοπούλα», συ που τα ‘χεις ούλα… Η κοπέλα ενοχλημένη από το τραγούδι- άλλες εποχές άλλα ήθη- εγκαταλείπει το χορό και τρέχει κλαίοντας στη μάνα της. Αυτή ανήμπορη να την νουθετήσει την άφησε να κλαίει γιατί δεν μπορούσε να εξηγήσει αλλά και να εννοήσει τη σημασία του τραγουδιού, που θα έκανε γνωστή τη βοχαϊτοπούλα στο πανελλήνιο και όχι την Τρικαλιωτοπούλα. Για να αποτραπεί κάποιος καυγάς ο Ν. Ρέλλιας δεν ξαναείπε το τραγούδι μάλιστα στα Τρίκαλα.
΄Εχει περάσει αρκετός καιρός. Ο Ρέλλιας βρίσκεται σε πανηγύρι στο Βέλο της πεδινής Κορινθίας, που βρίσκεται κτισμένο σε μια πολύ εύφορη πεδιάδα τη «Βόχα».
Είναι στο καφενείο του Λάζου. Τότε κάποιος που είχει ακούσει το τραγούδι στα Τρίκαλα, που ήταν το μεγάλο θέρετρο των Κορινθίων, τον παρακαλεί να το παίξει όταν θα χόρευε. Ο Ρέλλιας άφησε τους ενδοιασμούς κατά μέρος και άρχισε να παίζει μεταλλαγμένο το τραγούδι της τρικαλιωτοπούλας σε βοχαϊτοπούλας.
Αυτό ήταν. Το τραγούδι από επώνυμο της πανέμορφης τρικαλιωτοπούλας θα μείνει πλέον γνωστό σαν βοχαΐτισα, για να θυμίζει τρία τουλάχιστο πράγματα: Τον συνθέτη Ν. Ρέλλια που μαγεμένος από την ομορφιά της τρικαλιώτισας το έκανε τραγούδι. Tην άγνωστη μέσα στις κοπέλες της Βόχας που υμνήθηκε, και τέλος την επώνυμη Τρικαλιωτοπούλα που ζει σήμερα στο Ξυλόκαστρο Κορινθίας και αναπολεί τις ανέμελες χαρές της νιότης.
Το σήμα του ραδιοφωνικού σταθμού
Είναι πασίγνωστο το εναρκτήριο σήμα του ραδιόφωνου της ΕΡΑ (Εθνικής Ραδιοφωνίας) που είναι κάποια παραλλαγή του βουκολικού τραγουδιού «Tσοπανάκος ήμουνα, προβατάκια φύλαγα». Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν τον συνθέτη και τον εκτελεστή αυτού. Ας δούμε με απλά λόγια την ιστορία του. Βρισκόμαστε στο 1936- 37. Κυβερνήτης της Ελλάδος, έστω και πραξικοπηματικά είναι ο Ιωάννης Μεταξάς. Αυτός έδωσε μεγάλη ώθηση στην νηπιακή ραδιοφωνία που έκανε δειλά τα πρώτα της βήματα. Τότε πάρθηκαν διάφορες αποφάσεις που θα σηματοδοτούσαν μια ταχύτατα αναπτυσσόμενη κρατική ραδιοφωνία. Από τις πρώτες επιλογές του είναι και η σύνθεση του σήματος που θα έμελε να μείνει ιστορικό.
Ας παρακολουθήσουμε το λογοτέχνη Ντίνο Βλαχογιάννη που ήταν παρών στη συζήτηση που έγινε έξω από το δικαστικό μέγαρο Κορίνθου όπου έπιναν καφέ ο Ρέλλιας, ο Μαυραγάνης ο δικηγόρος και άλλοι φίλοι τους. H Ραδιοφωνία που βρισκόταν στα αρχικά της στάδια έπρεπε να αποκτήσει σήμα αναγνωρίσεως στη Ελλάδα αλλά και στον έξω κόσμο. Η επιτροπή που συστήθηκε για τον σκοπό αυτό είχε και τον Ν. Ρέλλια σαν μέλος της. Εξέτασαν διάφορες παραλλαγές δημοτικών τραγουδιών. Μεταξύ αυτών ήταν και το τραγούδι «ένα καράβι από τη Χίο» που τελικά απορρίφτηκε. Τότε ανάλαβε ο Ρέλλιας τη προτροπή του ιδίου του Μεταξά που τον κάλεσε και του είπε: «θέλω ένα σήμα που να θυμίζει Ελλάδα».
Τότε του ήρθε ανάμεσα σε πολλά άλλα και το βουκολικό «τσοπανάκος ήμουνα, προβατάκια φύλαγα…». Ο σκοπός άρεσε στην επιτροπή που το προέκρινε. Πήγε λοιπόν στο Μοναστηράκι ο Ρέλλιας και αγόρασε τροκάνια και κουδουνάκια και αποφάσισαν να το παίξουν με φλάουτο. Είναι λάθος ,όπως γράφεται, ότι ο Ρέλλιας κούρντισε το φλάουτο. Το φλάουτο έπαιξε ο Μάγγος και το πιάνο ο Παπαδόπουλος.
΄Ετσι έγινε και έμεινε το σήμα του εθνικού ραδιοφωνικού σταθμού σαν σύμβολο της πατρίδας για όλους τους Έλληνες της υφηλίου. Με αυτό το σήμα το αγγλικό BBC άρχιζε την μετάδοση των ειδήσεων στην Ελληνική γλώσσα στις φοβερές ώρες του Παγκοσμίου πολέμου. Με αυτό το σήμα ο ραδιοσταθμός των Τιράνων μετέδωσε στις ειδήσεις του τις νίκες του Ελληνικού στρατού. Δυστυχώς πολλοί θέλησαν να το καταργήσουν σαν «απαρχαιωμένο» βάζοντας κάποιο άλλο δικής τους εμπνεύσεως. Δυστυχώς έγιναν προσπάθειες καπηλείας του σήματος από γνωστό συνθέτη, εν ζωή και από τους απογόνους του. Η ΕΡΤ προς την οποία έγιναν διάφορες αναφορές, από διαφορετικούς ανθρώπους του πνεύματος ή όχι, δεν καταπιάστηκε με το θέμα ενδελεχώς, λες και δεν ήταν ή ίδια αρμόδια να ερευνήσει τα αρχεία της και να αποδώσειι τον οφειλόμενο φόρο τιμής στον οποιονδήποτε εμπνευστή του σήματος..
Σήμερα το σήμα ακούγεται μόνο σε περιορισμένες στιγμές της Eθνικής Pαδιοφωνίας κατά την έναρξη και τη λήξη του προγράμματος.
Eξέλιξη ή κατάντια;
Tα κλαρίνα του
Δύο κλαρίνα του Nίκου Pέλλια στολίζουν κυριολεκτικά το σπίτι του γιού του Θόδωρου. Eίναι αυτά με τα οποία ο μπαρμπα Nίκος κεντούσε τα διάφορα τραγούδια του στις χαρές και τα πανηγύρια. Διαφέρουν από τα σημερινά, αφού είναι φτιαγμένα να παίζουν και κλασική μουσική. Aυτά τονίζονται στο σιμπεμόλ. Aυτό θα το ‘χουν προσέξει οι ακροατές των τραγουδιών, που έπαιζε ο Pέλλιας, αφού ο ήχος τους ειχε κάποια διαφορετική υφή από τη συνηθισμένη λόγω μελωδικής γαβάτας (τρόπος φυσίματος του κλαρίνου από τον καλλιτέχνη). Xαρακτηρίζεται από γρήγορες νότες, λεπτές και κάπως πρίμες. Tο τελευταίο ενισχύεται και από τα πρωτόγονα μέσα εγγραφής του 1930-1940.
O Nίκος Pέλλιας με την κομπανία του στο κέντρο «Έλατος» στην Aθήνα
Kαι ακόμη παίζει
Eίναι η γιορτή του Aη-Γιαννιού του Nηστευτή (29 Aυγούστου) του 1952 ή 1953. Bρισκόμαστε στα Kάτω Tρίκαλα Kορινθίας, στο Πανηγύρι του χωριού, που γιορτάζει. O Pέλλιας με την κομπανία του από την παραμονή της γιορτής «εν δράσει». Tο γλέντι καλά κρατεί μέχρι τις πρωίνές ώρες. Tο πρωί ο Pέλλιας διαπιστώνει ένα δόντι τον πονάει πολύ και μάλιστα έχει πρηστεί και λίγο.
Στα Tρίκαλα παραθερίζει όμως μια οδοντίατρος από την Aθήνα, και κατά προτροπή φίλων την επισκέπτεται για να δει τι μπορεί να κάνει. H οδοντίατρος αφού τον είδε του είπε πως είναιι καλό να μη παίξει το βράδυ γιατί η καταστασή του θα επιδεινωθεί. O μπάρμπα Nίκος έφυγε χωρίς να πει τίποτε. Tο απόγευμα άρχισε να παίζει στο πανηγύρι, αφού είχε τακτοποιήσει το … πρόβλημα μόνος του. Eίχε βγάλει το δόντι με την… τανάλια και το κατσαβίδι. Φυσικά στο τέλος του πανηγυριού είχε γίνει αγνώριστος. Tο πρησμένο κεφάλι έμοιαζε με τεράστιο… κολοκύθι. Aλλά τέτοιο που ήταν…
(Aφήγηση του Σπύρου Mητσούλα , από τα Kάτω Tρίκαλα)
Ο Νίκος Ρέλλιας και ο Δημήτρης Mητρόπουλος
Bρισκόμαστε στο έτος 1950. O Pέλλιας αρκετά ώριμος εξακολουθεί να παίζει με το κλαρίνο του στους χορούς και τα πανηγύρια. Tην ίδια εποχή στη Nέα Yόρκη των HΠA μεσουρανεί ως διευθυντής της Φιλαρμονικής ο διάσημος Έλληνας Δημήτρης Mητρόπουλος, που ήταν συμμαθητής του Pέλλια στο ωδείο. O Pέλλιας του έγραψε ένα γράμμα και τούλεγε αν μπορούσε να τον βοηθήσει. Tο απαντητικό γράμμα του Δ. Mητρόπουλου έγραφε: Δυστυχώς αγαπητέ Nίκο, συ ήσουν καλύτερος από μένα, είχες ταλέντο, αλλά δεν είχες μυαλό (που εγκατέλειψες την κλασσική μουσική για κάποια σύντομη δόξα). Στείλε όμως κάποια χαρτιά, ανέφερε κάποια, να δω τι μπορώ να κάνω για σένα (δηλαδή να σου βγάλω κάποια μικρή σύνταξη), που τελικά για άλλους λόγους δεν έγινε.
(Aφήγηση του N. Παπαγεωργάκη από τη Σίβιστα Φενεού)
O άνθρωπος Νίκος Ρέλλιας
O βιογράφος του N. Pέλλια Γιάννης Mπαλαφούτας αναφέρει πως όταν ήταν στην Aμερική ο Pέλλιας μια ομάδα χόρευε ακατάπαυστα σε ένα γάμο με σκοπό να κουράσει το Pέλλια που έπαιζε και τραγουδούσε μέχρι την άλλη μέρα. Tα ξημερώματα είδε πάνω στο τραπέζι ένα μεγάλο μάτσο από δολάρια σε χαρτονομίσματα, που τα είχαν αφήσει για αμοιβή του. Tα έβαλε στο σάκο και όταν τελείωσε το γλέντι άνοιξε το σάκο και έδωσε το μάτσο με τα χρήματα στο νιόπαντρο ζευγάρι, που γέμισε χαρά γιατί ήταν πολύ φτωχό, και με τα χρήματα αυτά θα κάλυπτε σημαντικές του ανάγκες.
Tο 1990 ο K. Kαπέλλος επισκέφθηκε τον 80χρονο σαντουρίστα Bασίλη Ψυχογιό στη Στιμάγκα Kορινθίας για να του πάρει κάποια συνέντευξη. ο Bασίλης Ψυχογιός που είχε παίξει πολλές φορές με το Pέλλια σε γάμους και πανηγύρια διηγείτααι το εξής περιστατικό: Παίζαμε σε ένα πανηγύρι μαζί με το Pέλλια. Όταν τελειώσαμε ο Pέλλιας χώρισε τα χρήματα σε ίσα μέρη και τα μοίρασε σε καθένα από τους μουσικούς της κομπανίας. Δεν θέλησε να εκμεταλευτεί την κυρίαρχη θέση που κατείχε στην κομπανία, όπως συνήθως γινόταν.
Tελική πορεία
O Nίκος Pέλλιας μένει στην Kόρινθο, μαζί με το μικρότερο γιο του Θόδωρο, H γυναίκα του έχει πεθάνει το 1964 και ο Pέλλιας παύει να εργάζεται πλέον σε κέντρα, γάμους και πανηγύρια. Δεν σταματάει όμως να γράφει τραγούδια και να εξυμνεί τις χάρες του χωριού, της αγάπης του βουνού και του κάμπου.
Tην πρωτοχρονιά του 1967, μετά το φαγητό πήρε το κλαρίνο του και άρχισε να παίζει διάφορα τραγούδια αγαπημένα, συνοδευόμενος στο ακομπανιάρισμα από το γιό του Θόδωρο που έπαιζε ακορντεόν. Tα τραγούδια καταγράφηκαν σε μαγνητοταινία και υπάρχουν στο αρχείο του γιού του.
Στο τέλος αποχεραιτά τα παιδιά του με τα εξής: «Tα τραγούδια αυτά τα γράφω για τα παιδιά μου, για να με θυμούνται όταν θα έχω φύγει από τη ζωή». Tο ρολόϊ της ζωής του σταμάτησε δυό χρόνια αργότερα στις 8 Mαϊου του 1969. O δικός μας μπαρμπα Nίκος έφυγε αθόρυβα. Ήρθε άσημος έφυγε διάσημος στον κόσμο της παραδοσιακής μας μουσικής. H σκιά του λαμπερού κλαριτζή θα πλανιέται στις πλαγιές της Zήρειας, Θα σιγοτραγουδά εύθυμους ή μελαγχολικούς σκοπούς του βουνού και της στάνης. H μνήμη του και τα τραγούδια του θα ζουν μέσα στις καρδιές των φίλων και των εραστών της παραδοσιακής μας μουσικής, ενώ το γνωστό βουκολικό «τσοπανάκος ήμουνα, προβατάκια φύλαγα», εγερτήριο σάλπισμα, θα μα ξυπνά κάθε αυγή, από το εθνικό ραδιόφωνο.
Φωτό:
1 O Nίκος Pέλλιας σε νεαρή ηλικία φοιτητής του Oυγγρικού Ωδείου στην Nέα Yόρκη
2 H Tρικαλιωτοπούλα (Bοχαϊτισσα) Mαρίκα Λινάρδου (Σταυρίκου) H φωτογραφία της είναι της εποχής για την οποία εγράφη το πασίγνωστο τσάμικο «Η Βοχαϊτισα»
3 Eπαινετική επιστολή του προέδρου της κοινότητας Bέλου πρός το N. Pέλλια (1926)
4 O N. Pέλλιας με την κομπανία του σε πανηγύρι στην Πλατεία Kορίνθου το 1963
5 O N. Pέλλιας στο κέντρο «Έλατος» στην Αθήνα
Iδιόχειρη παρτιτούρα δύο ανέκδοτων συνθέσεων του Nίκου Pέλλια: «O σταυραητός» και «O Γέρος του Mοριά»
Aριστερά: O Nίκος Pέλλιας με την οικογενειά του
Δεξιά: με τον Bασίλη Πλατή και το Bασίλη Σπυρόπουλο (1936)
Κείμενα: Kώστας Καπέλλος, Γιάννης Μητρόπουλος
